Την Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023 οι Όμιλοι Βιβλίου "Πάμε βιβλίο!" και Δημιουργικής Γραφής "Πλάθοντας ιστορίες" είχαμε τη μεγάλη χαρά και τιμή να συναντήσουμε διαδικτυακά την παιδαγωγό και συγγραφέα Μαρίζα Ντεκάστρο. Με αφορμή το βιβλίο της "2651 ημέρες δικτατορίας", ένα βιβλίο γνώσεων και προσωπική μαρτυρία, είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική συζήτηση μαζί της, τόσο για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου όσο και για την τέχνη της συγγραφής. Η συνάντηση και η συζήτησή μας με την κ. Ντεκάστρο ήταν ο καλύτερος τρόπος να γιορτάσουμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2023.
- Πώς αποφασίσατε να γίνετε συγγραφέας;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Στην πραγματικότητα δεν ξεκίνησα να
γίνω συγγραφέας. Ακόμη και μεγάλοι συγγραφείς, όπως η Άλκη Ζέη, δεν ξεκίνησαν
να γίνουν συγγραφείς. Η Άλκη Ζέη ήθελε να γίνει ηθοποιός και σεναριογράφος.
Τυχαία μας προκύπτει η συγγραφή. Εγώ στο σχολείο ήμουν μέτρια μαθήτρια και οι
φιλόλογοι γκρίνιαζαν και μου έλεγαν: Δεσποινίς Ντεκάστρο, πότε θα γράψετε
μια έκθεση της προκοπής; Τελικά αποφάσισα να γίνω δασκάλα. Η Άλκη Ζέη,
όμως, μου έλεγε: Πώς είναι δυνατόν, Μαρίζα, να θέλεις να διδάσκεις σε παιδιά
και να μη ξέρεις τι διαβάζουν; Και μ’ έστειλε να κάνω μετεκπαίδευση στο
παιδικό βιβλίο. Έτσι ανακάλυψα το παιδικό βιβλίο. Αρχικά σκέφτηκα, επειδή
λάτρευα την ιστορία, να μετατρέψω ένα πρόγραμμα που έκανα στην τάξη σε παιδικό
βιβλίο. Ήταν το
«Αρχαιολογία, ένα ταξίδι στο παρελθόν».
Γραμμένο το 1982. Εκεί έφαγα το πρώτο μου «χαστούκι», γιατί δε σημαίνει πως
ό,τι κάνουμε στην τάξη μπορεί να γίνει και βιβλίο. Ξεκίνησα λοιπόν να διαβάζω
πολύ, να ενημερώνομαι, να συζητάω. Και σιγά σιγά το ένα μετά το άλλο βγήκαν
διάφορα βιβλία. Και άρχισα να λέω ότι θέλω να είμαι και δασκάλα και συγγραφέας.
Τώρα που έχω πάρει σύνταξη κατέληξα να είμαι μόνο συγγραφέας, μεταφράστρια και
κριτικός παιδικής λογοτεχνίας. Όλα αυτά λοιπόν συνδυάστηκαν και άρχισα μόνο να
γράφω. Αυτό κάνω κάθε μέρα. Γράφω κριτικές, γράφω βιβλία και απέκτησα μια
ευκολία στο γράψιμο. Γράφοντας, παιδιά, αποκτάτε ευκολία στην έκφραση σας.
- Πόσο καιρό σας πήρε να συλλέξετε
πληροφορίες ώστε να γράψετε το βιβλίο «2651 ημέρες δικτατορίας»;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Κάθε βιβλίο έχει τη δική του ιστορία.
Όταν δίδασκα στο σχολείο και πλησίαζε η επέτειος του Πολυτεχνείου, όλα τα
παιδιά με ρωτούσαν: « Κυρία, γίνανε αυτά στ΄αλήθεια; Εσείς τα ζήσατε; Πώς ήταν
τότε;» . Κάθε φορά λοιπόν τους έλεγα τις εμπειρίες μου από εκείνα τα χρόνια που
τα είχα πολύ ζωντανά στη μνήμη μου. Και επειδή δεν υπήρχε κανένα βιβλίο
γνώσεων- γιατί βιβλία λογοτεχνίας για τη δικτατορία υπάρχουν-σκέφτηκα να γράψω ένα
βιβλίο γνώσεων. Έναν χρόνο περίπου μου πήρε. Όλες τις αριστερές σελίδες του
βιβλίου, που είναι η δική μου μαρτυρία, τις είχα στο μυαλό μου. Έτσι, ξεκίνησα
να γράφω με ταχύτητα. Όμως έπρεπε να κάνω διασταύρωση σε όσα θυμόμουν και όσα
έγιναν στην πραγματικότητα. Καθετί που λέγεται, όνομα, αριθμός, περιστατικό,
είναι τεκμηριωμένο, γιατί το βρήκα σε αρχεία, κυρίως της ΕΡΤ, σε βιβλία άλλων,
σε συνεντεύξεις και επίσης συζήτησα με πολλούς φίλους μου, που ήμασταν στην
ίδια ηλικία και είχαν ανακατευτεί με τα πολιτικά. Γράφτηκε λοιπόν έτσι το μισό
βιβλίο. Όμως, η πρωτοτυπία του βιβλίου βρίσκεται στις δεξιές σελίδες. Γιατί
νομίζω ότι έπρεπε να δούμε ποια ήταν τα καθοριστικά γεγονότα διεθνώς. Πέρασα
ατελείωτες ώρες διαβάσματος, για να διαλέξω τα καθοριστικά γεγονότα. Θέλω να
μου πείτε κι εσείς τη γνώμη σας… Γιατί πιστεύετε πρόσθεσα την πετρελαϊκή κρίση;
Μαθητής: Εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων
που δημιούργησε.
Μαρίζα Ντεκάστρο: Σωστά. Γιατί νομίζετε ότι αναφέρθηκα
στο πραξικόπημα στη Χιλή;
Μαθήτρια: Για να δείξετε ότι ο κόσμος αντιδράει
στα βίαια καθεστώτα.
Μαρίζα Ντεκάστρο: Ακριβώς.
-Εσείς πώς βιώσατε εκείνη την εποχή;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Στην αρχή του βιβλίου, στο ’67, ήμουν
περίπου 12 ετών. Δεν είχα πάρει είδηση τι ήταν αυτή η δικτατορία. Οι γονείς μου
δεν ήταν αριστεροί και δεν κινδύνευαν με συλλήψεις. Έτσι στο σπίτι μας δεν
είχαμε κάτι να μας τρομάζει, όπως σε άλλα σπίτια. Για παράδειγμα είχα συμμαθητή
του οποίου ο πατέρας πήγε εξορία και το μάθαμε μετά. Στη δική μου οικογένεια
δεν είχαμε τέτοια περιστατικά. Αλλά διάβαζα κάθε μέρα για συλλήψεις, για δίκες,
για αντιστασιακές οργανώσεις. Οι καθηγητές μου στο σχολείο ήταν όλοι
αντιχουντικοί και μας δίδασκαν λογοτεχνία, μας πήγαιναν θέατρο, κινηματογράφο.
Μας ευαισθητοποίησαν. Και όταν πια φτάσαμε στην Πέμπτη γυμνασίου, είχα πάθος να
διαβάζω, να μαθαίνω , να ακούω τις απαγορευμένες μουσικές του Θοδωράκη και να
αρχίζω να καταλαβαίνω τι σήμαινε αυτή η κατάσταση για την Ελλάδα. Και επειδή
είχα την τύχη να ταξιδεύω στο εξωτερικό, μάθαινα από τις ξένες εφημερίδες όσα δεν
έλεγαν οι ελληνικές. Φυσικά μετά το Πολυτεχνείο όλα έγιναν πιο φανερά. Ήμουν
σχεδόν ενήλικη. Είχα μια προσωπική επαφή με την Ασφάλεια, την Αστυνομία, όταν
με φώναξαν να υπογράψω το χαρτί και να αποκηρύξω τους Κομμουνιστές.
-Χάσατε κάποιον δικό σας άνθρωπο;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Όχι , αλλά πολλοί από τους φίλους μου
ήταν στη συντονιστική επιτροπή του Πολυτεχνείου. Τους συνέλαβε η Ασφάλεια, ο
άντρας μου ήταν ένας από αυτούς. Τους φυλάκισε, τους βασάνισε. Διαβάζοντας το
βιβλίο μου συγκινούμαι. Ήταν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ζωής μου.
Συγκινούμαι τόσο, γιατί ήμασταν μια μεγάλη ομάδα με ιδανικά. Διαβάζαμε μαζί,
ακούγαμε μουσικές, είχαμε μια κοινή ζωή. Δεν ξέρω, αν κι εσείς ζείτε κάτι
παρόμοιο με τις ομάδες Ανάγνωσης και Δημιουργικής Γραφής;
Μαθητές: Ναι, αισθανόμαστε κι εμείς ομάδα.
Μαρίζα Ντεκάστρο: Αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο!
- Σκεφτήκατε ποτέ να παρατήσετε το
γράψιμo;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Όχι, ποτέ! Γιατί γράφω ό,τι μου
αρέσει, όποτε μου αρέσει. Όσο μου αρέσει. Έχω την πολυτέλεια να μη δέχομαι
παραγγελίες από εκδότες.
-Ποιο βιβλίο σας είναι το αγαπημένο
σας;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Όλα τα αγαπώ. Κάθε φορά το τελευταίο μου
βιβλίο γίνεται το αγαπημένο μου.
-Αγαπάτε άλλους συγγραφείς;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Προφανώς. Διαβάζω πολύ! Όταν ήμουν
στην Έκτη Δημοτικού μου χάρισαν ένα βιβλίο του Βερν και η μαμά μου ένα βιβλίο
μαγειρικής. Αυτά ήταν τα πρώτα μου βιβλία. Στο Γυμνάσιο είχα όλους τους
καταπληκτικούς καθηγητές που μας μάθανε την ελληνική Λογοτεχνία και από τότε δε
σταμάτησα να διαβάζω. Διαβάζω παιδικά βιβλία, ελληνική Λογοτεχνία, παγκόσμια
Λογοτεχνία, μελέτες ιστορίας. Χρωστάω πολλά στους δασκάλους μου. Τα βιβλία
είναι η παρέα μου. Δίπλα μου έχω πάντα πολλά βιβλία. Κάθε φορά βρίσκω κάτι
καινούριο στα βιβλία. Είναι πολύ πλούσια τα βιβλία.
- Ποιος είναι ο αγαπημένος σας
συγγραφέας;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Έχω πάρα πολλούς. Δεν μπορώ να
ξεχωρίσω έναν. Μικρή ο αγαπημένος μου ήταν ο Ιούλιος Βερν με τις περιπέτειες
και τα καταπληκτικά του ταξίδια.
-Ποιο βιβλίο έχετε διαβάσει
παραπάνω από μία φορές και θεωρείτε δεδομένο ότι θα ξαναδιαβάσετε;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Έχω διαβάσει άπειρες φορές τα βιβλία
της Άλκη Ζέη, που ήταν και φίλη μου και τη θεωρώ την καλύτερη συγγραφέα
παιδικών βιβλίων. «Το καπλάνι της βιτρίνας» και « Ο μεγάλος περίπατος του
Πέτρου»… Τα έχω διαβάσει χίλιες φορές. Και φυσικά και την Πηνελόπη Δέλτα.
Αγαπημένο μου βιβλίο το «Παραμύθι χωρίς όνομα».
-Εμείς στον όμιλο δημιουργικής γραφής
θα γράψουμε το δικό μας διήγημα. Υπάρχει κάτι που πρέπει να προσέξουμε;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Οι συγγραφείς, ακόμη και οι πιο έμπειροι,
έχουν μια τάση για φλυαρία. Πρέπει πιο πολύ να σβήνετε και λιγότερο να γράφετε.
Και να διαβάζετε, να δείτε πώς σκέφτονται οι άλλοι και πώς γράφουν. Γράφοντας,
γράφοντας, γράφοντας και σβήνοντας, σβήνοντας, σβήνοντας, θα βρείτε έναν
προσωπικό τρόπο γραφής. Και μη ξεχάσετε να μου στείλετε τα διηγήματά σας, με
πολλή χαρά θα τα διαβάσω. Πού ξέρετε; Μπορεί να έχουμε νέους συγγραφείς!
-Τι άλλο σας αρέσει να κάνετε πέρα
από το γράψιμο;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Μου αρέσει να πηγαίνω σε Εκθέσεις, να
κάνω βόλτες , να περπατάω στη φύση.
-Τι θα θέλατε να είστε, αν δεν
ήσασταν συγγραφέας;
Μαρίζα Ντεκάστρο: Οπωσδήποτε καλλιτέχνης. Ζωγράφος,
φωτογράφος… κάτι τέτοιο. Αλλά μου άρεσε πολύ και η διδασκαλία. Περνούσα πολύ
ωραία με τα παιδιά στο σχολείο. Αυτό μου άρεσε πιο πολύ και νομίζω γι’ αυτό το
έκανα και καλά.
Μαθητές: Σας ευχαριστούμε πολύ κυρία Ντε
Κάστρο.
Μαρίζα Ντεκάστρο: Καλή συνέχεια παιδιά! Και μη ξεχάσετε
να μου στείλετε ό,τι γράψετε. Θα ήθελα να είμαστε σε μια επαφή.
Μαρίζα Ντεκάστρο
"2651 ημέρες δικτατορίας 21 Απριλίου 1967 – 24 Ιουλίου 1974"
Eικονογράφηση Βασίλης Παπαγεωργίου
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2018
σελ. 88
